ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗ
Στην
εφημερίδα «νικητές» Π.Κανταρτζης
Το νόημα της ζωής
Δημοσιεύτηκε στις 31
Ιανουαρίου 2011.
01--Περικοπή: Εκκλησιαστής 1
Η
ζωή είναι γεμάτη αινίγματα. Ανατροπές και εξελίξεις που συχνά δεν βγάζουν νόημα
τις οποίες όπως κι αν τις δεις είναι απολύτως ακατανόητες. Την προηγούμενη
Κυριακή το σπίτι μας ήταν στολισμένο για να έχουμε το πάρτι γενεθλίων του
Ιάσονα. Αντί για αυτό βρεθήκαμε στον Ακροπόταμο για να κηδέψουμε τον 43χρονο
αδελφό της Νόπης που πέθαινε μέσα σε μία νύχτα. Και νομίζω ότι θα συμφωνήσετε
μαζί μου ότι αυτό που πονά περισσότερο και αυτό που μας ενοχλεί και μας
βαραίνει δεν είναι η θλίψη αυτή καθ’ αυτή αλλά η αδυναμία μας να καταλάβουμε.
Είναι η έλλειψη νοήματος. Και ακριβώς σε αυτό το σημείο μας συναντά ο
Εκκλησιαστής. Προσέξτε δεν λέει «θλίψεις θλίψεων παντού θλίψεις» αλλά
«ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης» (Εκκλησιαστήας 1:2)
Και
εδώ πρέπει να πούμε ένα δύο πράγματα για την σημασία αυτής της λέξης κλειδί. Η
λέξη «ματαιότητα» σημαίνει κυρίως δύο πράγματα. Το πρώτο έχει να κάνει με τον
εφήμερο χαρακτήρα της ζωής. Η λέξη «χέβελ» σημαίνει ανάσα, ριπή του αέρα, πνοή,
ατμός. Δηλαδή κάτι που έρχεται και φεύγει. Και στο πρώτο μέρος του βιβλίου αυτή
είναι η έμφαση. Δείτε τα εδ. 3 – 4, «Τις
ωφέλεια εις τον άνθρωπον εκ παντός του μόχθου αυτού, τον οποίον μοχθεί υπό τον ήλιον.
Γενεά υπάγει και γενεά έρχεται, η δε γη διαμένει εις τον αιώνα». Και κυρίως το
6:12, «Η ζωή του ανθρώπου είναι μάταιη και περνάει σαν σκιά….».
Στην εφημερίδα
«νικητές» Π.Κανταρτζης
Το νόημα της ζωής
02---Δημοσιεύτηκε στις 31 Ιανουαρίου 2011.
Περικοπή: Εκκλησιαστής
1
Η
ζωή είναι γεμάτη αινίγματα. Ανατροπές
Το
δεύτερο έχει να κάνει με τον αινιγματικό χαρακτήρα της ζωής. Αυτό τονίζεται
κυρίως στο δεύτερο μέρος του βιβλίου (μετά το κεφ. 6). Δείτε για παράδειγμα το 7:15 «Και τι δεν είδα
στη διάρκεια της μάταιης ζωής μου! Τον δίκαιο να καταστρέφεται παρ’ όλη τη
δικαιοσύνη του και τον ασεβή να μακροημερεύει παρ’ όλη την κακία του» Και
συμπεραίνει, «Προσπάθησα να καταλάβω πώς μπορεί κανείς να γίνει σοφός και
παρατήρησα προσεκτικά τις ασχολίες των ανθρώπων πάνω στη γη. Είδα λοιπόν ότι
όσο κι αν πασχίσει κανείς μέρα και νύχτα δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως το πώς
ενεργεί ο Θεός. Όσο και αν προσπαθήσουν να το διερευνήσουν οι άνθρωποι είναι
βέβαιο πως δεν θα το καταλάβουν. Ακόμα κι οι σοφοί που ισχυρίζονται πως γνωρίζουν
δεν μπορούν να εξιχνιάσουν τις ενέργειες του Θεού» (8:16 – 17). Άρα ξανά το
πρόβλημα δεν είναι μόνο το πρόβλημα αλλά το ότι δεν μπορώ να βγάλω νόημα, να
καταλάβω.
Στην
ταινία Rabbit’s Hole (Ελληνικός τίτλος:
Απώλεια) το θέμα είναι η απώλεια, ο θάνατος. Η μάνα έχασε από τα ναρκωτικά τον
γιο της και η κόρη έχασε το τετράχρονο αγοράκι της από ατύχημα. Σε μια στιγμή
συζητούν για τραγικά συμβάντα που συνέβησαν στη ζωή διασήμων και κάποια στιγμή
θυμάται τον Ωνάση που έδινε αμοιβή σε όποιον θα αποδείκνυε ότι κάποιος έκανε
σαμποτάζ στο αεροπλάνο του γιου που έπεσε και σκοτώθηκε. Και τότε λέει κάτι που
νομίζω ότι είναι τεράστιο, « Χρειαζόταν έναν λόγο που έχασε τον γιο του». Εδώ η
γυναίκα αυτή λέει μία σπουδαία αλήθεια. Μπορούμε να «υπομείνουμε» τα πάντα αν
ξέραμε το γιατί.
Και
το μήνυμα αυτού του βιβλίου είναι τόσο ωμό. Μας λέει ότι τον «λόγο» όσο κι αν
τον ψάξεις κάτω από τον ήλιο δεν θα τον βρεις. Στο εδ. 3 λέει, «Τις ωφέλεια εις
τον άνθρωπον εκ παντός του μόχθου αυτού, τον οποίον μοχθεί υπό τον ήλιον…».
Δηλαδή, όσο κι αν ψάξεις «ωφέλεια» κάτω από τον ήλιο δεν θα την βρεις. Κι η
λέξη «ωφέλεια» είναι μια άλλη λέξη κλειδί μες στο βιβλίο. Απαντά μόνο σε αυτό
το βιβλίο (10 φορές) και σημαίνει αυτό που λέμε «ωφέλιμο φορτίο». Δηλαδή αν
βγάλουμε όλα τα περιστασιακά βάρη τότε τι είναι αυτό που μένει. Αν διαλύσουμε
τη ζωή στα μέρη που την συνθέτουν και δούμε τι απομένει τότε μας λέει ο
Εκκλησιαστής ότι «υπό τον ήλιο δεν θα βρούμε τίποτα». Η απάντηση είναι ότι δεν
υπάρχει καμία «ωφέλεια», κανένας λόγος κάτω από τον ήλιο.
03--ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗ
Στην
εφημερίδα «νικητές» Π.Κανταρτζης
Άρα;
Το
βιβλίο συζητά διάφορες απαντήσεις στο ερώτημα αυτό. Θα ήθελα βγαίνοντας έξω από
το βιβλίο να δούμε μία αξιοσημείωτη απάντηση που βρίσκουμε σε ένα τραγούδι του
Αλκίνοου Ιωαννίδη:
Φεύγεις
και πας είσαι καράβι
μπροστά
κοιτάς η θάλασσά σου
πυρκαγιές
και πάγοι.
Μα
πιο μπροστά πάντα θα στέκει
ο
γυρισμός σου στη φουρτούνα αντέχει.
Φεύγεις
που πας και που πιστεύεις
τι
κυνηγάς ποια γη σε θέλει
ποιον
εαυτό γυρεύεις.
Όλα
είναι εδώ κι όλα για πάντα
κάθε
ταξίδι είναι γυρισμός.
Φεύγεις
και πας που επιστρέφεις
σε
ποια στεριά η ξενιτιά σου είναι όσα έχεις.
Κι
όλα είναι εδώ κι όλα για πάντα
και
πιο μακριά σου είσαι μόνο εσύ.
Εσύ
γεννάς τη θάλασσα
και
χτίζεις το καράβι
είσαι
το εδώ και το αλλού
είσαι
η γιορτή του γυρισμού
το
δάκρυ του αποχωρισμού.
Και
το ταξίδι σου είσαι εσύ
είσαι
το κύμα το νησί
είσαι
ο αέρας το πανί
και
τ’ άσπρο μου μαντήλι.
Η
πρόταση αυτή λέει ότι η ζωή δεν έχει άλλο νόημα πέρα από αυτό που μπορώ να της
δώσω εγώ. Αυτό ακούγεται ελκυστικό. Φανταστείτε όμως πόσο άγχος πρέπει να γεννά
μία τέτοια στάση. Εγώ είμαι ο θεός στο σύμπαν μου που πρέπει να το δημιουργώ
και να το νοηματοδοτώ και να το ανασταίνω και να το ανασυντάσω κάθε στιγμή…
Στην
εφημερίδα «νικητές» Π.Κανταρτζης
03--ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΝΤΑΡΖΗΣ
Το νόημα της ζωής
Δημοσιεύτηκε στις 31
Ιανουαρίου 2011.
Περικοπή: Εκκλησιαστής
1
Το
βιβλίο του Εκκλησιαστή δείχνει προς μία άλλη κατεύθυνση. Ωραία, τίποτε δεν
βγάζει νόημα «κάτω από τον ήλιο».
Άρα;
συνεχεια
--03 από το (02)
Άρα
ίσως πρέπει να υποψιαστώ μήπως πρέπει να δω πάνω από τον ήλιο… Η φράση «υπό τον
ήλιο» επαναλαμβάνεται 29 φορές στο βιβλίο. Είναι σαν να προσκαλεί τον αναγνώστη
να υποψιαστεί, να αναρωτηθεί, να γεμίσει περιέργεια. Μήπως η απάντηση βρίσκεται έξω από το κλειστό
και παράδοξο κουτί της ύπαρξης έτσι όπως το γνωρίζω και το γεύομαι; Ποιος ξέρει
όμως; Πώς θα μπορούσα να δω τι υπάρχει «πέρα από τον ήλιο» εγώ που ζω
εγκλωβισμένος «κάτω από τον ήλιο»;
Ο
Άβελ ήταν γιος του Αδάμ και της Εύας. Αδελφός του Κάιν. Κοιτώντας τη ζωή του
βλέπεις την ματαιότητα στο μεγαλείο της. Πέθανε πρόωρα. Βρήκε εύνοια από τον
Θεό αλλά ήταν αυτός που έχασε τη ζωή του από τα χέρια του αδελφού του. Ο Κάιν
έζησε. Ο Άβελ χάθηκε. Είχε ξεκινήσει την κτηνοτροφία. Άρχισε να μεγαλώνει ζώα.
Είχε όνειρα. Σχέδια. Και ξαφνικά η ζωή του κόπηκε. Τώρα ίσως πείτε που τον
θυμηθήκαμε τον Άβελ. Ξέρετε ότι η λέξη «χέβελ» που ακούμε ξανά και ξανά στον
Εκκλησιαστή είναι στα εβραϊκά το όνομα του Άβελ; Μοιάζει όλο το βιβλίο να είναι
μία υποσημείωση στη ζωή του Άβελ.
Ο
Άβελ λοιπόν ήρθε και πέρασε… Χάθηκε… Μία κουκίδα χωρίς σημασία… Μία ανάσα που
χάθηκε και διαλύθηκε. Έτσι νομίζουμε. Ο Θεός όμως λέει στον Κάιν (για να το
ακούσουμε όλοι…) «…η φωνή του αίματος του αδελφού σου βοά προς εμέ εκ τη γης».
Με άλλα λόγια η κραυγή της ματαιότητας βουίζει στα αυτιά μου.Και μετά από
αιώνες ο Θεός λέει στην προς Εβραίους 11:4, «Δια πίστεως ο Άβελ πρόσφερε προς
τον Θεό καλητέραν θυσίαν παρά τον Κάιν δια της οποίας εμαρτυρήθη ότι ήτο
δίκαιος επειδή ο Θεός έδωκε μαρτυρίαν περί τον δώρων αυτού…». Και εδώ ίσως
σταματήσουμε τον Θεό και του πούμε. Μα για μισό λεπτό. Δεν βλέπεις την
αντίφαση; Δεν νιώθεις την ματαιότητα; Πώς είναι δυνατόν ο Άβελ να είναι ο καλός
της ιστορίας και να έχει ένα τέτοιο τέλος. Δεν ακούς το ερωτηματικό που
γεννιέται; Και ο συγγραφέας συνεχίζει «…και δι αυτής καίτοι αποθανών έτι
λαλεί».Με άλλα λόγια ο Θεός λέει ότι δεν έχει περάσει μία μέρα που να μην
ακούει την κραυγή του Άβελ… Η κραυγή «χέβελ» δηλαδή «ματαιότητα» συνεχίζει να ακούγεται και να φτάνει στα αυτιά του Θεού μέσα στους
αιώνες φέρνοντας ένα ανοιχτό ερώτημα μπροστά στον Θεό. Και για αυτό ο Θεός
κάνει κάτι. Στέλνει ένα άλλο «Άβελ».Διαβάζουμε στο επόμενο κεφάλαιο της προς
Εβραίους τον Ιησού να παραλληλίζεται με τον Άβελ. Ο Ιησούς με το αίμα του
απαντά στην κραυγή του Άβελ. «Και εις αίμα καθαρισμού το οποίον λαλεί καλήτερα
παρά το του Άβελ» (Εβραίους 12:24). Ο Θεός στέλνει τον Υιό Του στη θέση του
Άβελ. Μπαίνει και βιώνει την δική μας ματαιότητα. Σκεφτείτε λίγο τη δική Του
ζωή. Θεράπευσε, έθρεψε πεινασμένους και στο τέλος άκουσε το «άρον άρον
σταύρωσον αυτόν». Κι αυτός σαν τον Άβελ πρόσφερε θυσία αλλά τι εισέπραξε από
τον Θεό; Πεθαίνει με ένα ερωτηματικό στο στόμα, «ηλί ηλί λαμά σαβαχθανί».
Κοιτώντας τον σταυρό τίποτα δεν βγάζει νόημα. Τα πάντα είναι ματαιότης
ματαιοτήτων. Χέβελ Άβελ. Όλα αυτά «κάτω από τον ήλιο».
Ήρθε
όμως να μας πει ότι ο κόσμος μας δεν είναι ένα κλειστό μελαγχολικό κουτί κάτω
από το πέπλο του θανάτου. Με την ανάστασή του έφερε λοιπόν το «καινούργιο».
Έγινε μεσίτης «καινής διαθήκης» όπως διαβάζουμε στην περικοπή από τη Εβραίους
12. Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον λέει ο Εκκλησιαστής και έχει απόλυτο δίκαιο. Ναι
όμως αυτός που έπλασε τον ήλιο και είναι πάνω, πέρα, έξω από τοη ήλιο είναι
μεσίτης «νέας διαθήκης». Μέσα από τον Σταυρό και τη Ανάστασή του άφησε την
αιωνιότητα να ρίξει έστω λίγες αχτίνες από το φως της πάνω στην ύπαρξή μας.
Κατεβάστε
και ακούστε το MP3.
Το
νόημα της ζωής. Παναγιώτης Κανταρτζής.
«»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
04--ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΝΤΑΡΖΗΣ
ΕΔΗΜΕΡΙΔΑ ΝΙΚΗΤΕΣ
Φάε, πίε και ευφραίνου
Δημοσιεύτηκε στις 8
Φεβρουαρίου 2011.
Περικοπή: Εκκλησιαστής 2:1-11
Δεν
πιστεύω ότι υπάρχει καλύτερος ερμηνευτής του βιβλίου του Εκκλησιαστή από το
Γούντυ Άλλεν. Στην τελευταία του ταινία ξεκινά με τον αφηγητή να απαγγέλει ένα
στίχο από το Μάκβεθ του Σαίξπηρ: «Μια σκιά που περπατάει είναι μόνο η ζωή: ένας
φτωχός θεατρίνος, που θορυβεί και σοβαρεύεται ένα δυο ώρες απάνω στη σκηνή, και
δεν ακούγεται πια. Είναι ένα παραμύθι, λόγια ενός τρελού, γεμάτα θόρυβο και
λύσσα, δίχως νόημα» (Σε μετάφραση του Κ. Καρθαίου, Σαίξπηρ, Ο Μάκβεθ, εκδόσεις
Πατάκης, Αθήνα 2003, σ. 113-114)
Η
ζωή: λόγια γεμάτα θόρυβο και λύσσα δίχως νόημα… Γιατί επειδή όπως μας
πληροφορεί ο τίτλος της ταινίας όλοι μας έχουμε ραντεβού με τον «ψηλό,
μελαχρινό ξένο». Δηλαδή, το θάνατο. Αυτό ακριβώς μας λέει κι ο Εκκλησιαστής. Η
ζωή αποδεικνύεται μάταια, μάλιστα «ματαιότης ματαιοτήτων» επειδή τα πάντα είναι
εφήμερα και παροδικά. Επειδή όλοι έχουμε ραντεβού με τον «ψηλό, μελαχρινό
ξένο». Όμως, όπως επίσης μας λέει το ίδιο βιβλίο στο 3:11, ο Θεός εκτός από την
αίσθηση της ματαιότητας, «μέσα στον άνθρωπο έβαλε την αίσθηση της αιωνιότητας»!
Αυτή είναι μία συγκλονιστική δήλωση. Είναι ένα ερμηνευτικό κλειδί όχι μόνο για
την κατανόηση του βιβλίου αλλά για την κατανόηση της ανθρώπινης ζωής. Έτσι από
τη μία ξέρουμε ότι έχουμε ένα αναπόφευκτο ραντεβού με τον «ψηλό, μελαχρινό
ξένο» αλλά από την άλλη ξέρουμε ότι πρέπει να υπάρχει και κάτι άλλο, πέρα και
έξω από αυτό. Ίσως κάποιο άλλα ραντεβού με κάποιον άλλον. Τι μπορεί να είναι
αυτό; Εδώ επιτρέψτε μου να επιστρέψω ξανά στο Γούντυ Άλλεν. Επειδή με τρόπο
αριστουργηματικό μας δείχνει ότι όλοι οι ήρωες της ταινίας του πιστεύουν ότι
αυτό που θα δώσει νόημα στη ζωή τους είναι το «ραντεβού με κάποιον ψηλό
μελαχρινό ξένο». Αν είσαι δυτικοευρωπαία ή Αμερικανίδα τότε ο ιδανικός άνδρας,
ο πρίγκιπας των ονείρων σου θα ήταν ακριβώς αυτό: «ένας ψηλός μελαχρινός
ξένος». Κάτι σαν τον Αντόνιο Μπαντέρας. Και στην πραγματικότητα αυτός ακριβώς
είναι ένας από τους πρωταγωνιστές. Επειδή ξέρεις ή για να ξορκίσεις το γεγονός
ότι θα συναντήσεις έναν «ψηλό, μελαχρινό ξένο» πιστεύεις ότι η λύση είναι να ψάξεις
να βρεις στη ζωή σου έναν «ψηλό, μελαχρινό ξένο». Κάτι που θα σου δώσει νόημα.
Κάτι που θα κάνει τη ζωή σου συναρπαστική. Κάτι που θα της δώσει αξία ώστε να
θέλεις να τη ζήσεις. Τι μπορεί να είναι αυτό; Το οτιδήποτε. Μία ακόμη αναφορά
στον Γούντυ Άλλεν και κλείνουμε μαζί του για σήμερα. Στην ταινία του «Ότι σου
κάτσει» (Στα Αγγλικά ‘Whatever Works’ – ότι πιάσει, ότι δουλέψει) κλείνει με
τον πρωταγωνιστή να στρέφει προς το ακροατήριο και να λέει, «απλά πρέπει να
βρεις όλη την απόλαυση που μπορείς, πρέπει να βρεις ό,τι πιάσει / ό,τι
δουλέψει». Και ακριβώς αυτό μας λέει στο δεύτερο κεφάλαιο ότι επιχείρησε να
κάνει ο Εκκλησιαστής. «Είπα λοιπόν στον εαυτό μου: ‘Εμπρός να δοκιμάσω τη χαρά
και να γνωρίσω την ευτυχία’» (2:1) Και παρακάτω στο εδ. 3, «Σκέφτηκα να
δοκιμάσω την ευχαρίστηση του κρασιού και να ζήσω όπως οι ανόητοι…»
Και
μετά από το εδ. 4 μέχρι το εδ. 9 εξηγεί το πώς. Καταλήγει με το συμπέρασμα στο
εδ. 10: ‘Δεν αποστέρησα τον εαυτό μου από καμία χαρά!’. Δοκίμασε λοιπόν να βρει
νόημα μέσα από ό,τι τέλος πάντων πιάσει. Μέσα από τη χαρά που κάτι θα μπορέσει
να του δώσει. Ποιο το αποτέλεσμα της επιδίωξής του; Ποιο το πρόβλημα της
επιδίωξής του; Ποια η εξήγηση του προβλήματος; Ποια η λύση του προβλήματος;
Ποιο
ήταν το αποτέλεσμα της επιδίωξής του;
Εδώ
ερχόμαστε αντιμέτωποι με μία ένταση. Έτσι από τη μία στο εδ. 10 έχουμε μία
θετική αποτίμηση της προσπάθειάς του για απόλαυση. Μας λέει λοιπόν πως μπόρεσε
«ό,τι επιθύμησαν τα μάτια μου να μην τους το αρνηθώ, δεν αποστέρησα τον εαυτό
μου από καμιά χαρά. Απολάμβανα το κάθε έργο μου, κι αυτό ήταν η αμοιβή μου για
όλους τους κόπους μου». Εδώ θέλω να δείτε ότι υπάρχει κατάφαση και
επιδοκιμασία. Με άλλα λόγια, δε λέει αυτό που συχνά ακούμε σε ομολογίες:
«Δοκίμασα τα πάντα αλλά πουθενά δεν έβρισκα απόλαυση». (Ιδιαίτερα εμείς που
μεγαλώσαμε μέσα στις εκκλησίες χωρίς να ζήσουμε τον κόσμο, πάντα είχαμε ένα
θέμα με αυτές τις ομολογίες…) Εδώ λέει ‘τα έκανα όλα και τα χάρηκα, τα
απόλαυσα’. Όμως, μας λέει στο εδ. 11 και εδώ είναι η ένταση, «όταν παρατήρησα
τα όσα είχα δημιουργήσει … κατέληξα πως όλα αυτά είναι επίσης ματαιότητα και
χίμαιρες, δεν ωφελούν σε τίποτα εδώ στη γη». ‘Τα απήλαυσα αλλά δε με
ικανοποίησαν. Τα χάρηκα αλλά δε με γέμισαν.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
05--ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΝΤΑΡΖΗΣ
ΕΔΗΜΕΡΙΔΑ ΝΙΚΗΤΕΣ
Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Φάε, πίε και ευφραίνου
Δημοσιεύτηκε στις 8
Φεβρουαρίου 2011.
Περικοπή: Εκκλησιαστής 2:1-11
Γιατί;
Ποιο
είναι το πρόβλημα της επιδίωξής του;
Εδώ
ερχόμαστε σε ένα από τα ενδιαφέροντα σημεία του βιβλίου. Ξέρετε, πολλοί
πιστεύουν ότι ο μεγαλύτερος γρίφος της ζωής είναι ο πόνος. Ο Εκκλησιαστής μας
λέει ότι ο μεγαλύτερος γρίφος της ζωής είναι η χαρά. Με τον πόνο τα πράγματα
είναι απλά. Πονάω και γι’ αυτό νιώθω άδειος. Με τη χαρά είναι μπερδεμένα.
Χαίρομαι και όμως νιώθω άδειος.
Διαβάζουμε
στο βιβλίο κάτι σημαντικό. Το εδάφιο 3 μπορεί να γίνει αντιληπτό με διάφορους
τρόπους και η ΝΜΒ το μεταφράζει με έναν από αυτούς. Όμως θα ήθελα να προτείνω
μία άλλη ανάγνωση. Έτσι το διαβάζω στου Βάμβα: «Εσκέφθην εν τη καρδία μου να
ευφραίνω την σάρκα μου με οίνον, ενώ έτι η καρδία μου ησχολείτο με την σοφία –
και να κρατήσω την μωρίαν εωσού ίδω τι είναι το αγαθόν εις τους υιούς των
ανθρώπων δια να κάμνωσιν αυτό υπό τον ουρανόν πάσας τας ημέρας της ζωής αυτών».
Προσέξτε την αντιπαραβολή μεταξύ της καρδιάς και της σάρκας. Λέει λοιπόν ότι
«εύφρανε τη σάρκα του με οίνον». Αυτό δεν το έκανε με έναν μηδενικό ηδονισμό.
Δηλαδή, αφού τίποτα δεν έχει νόημα τότε φάε πίε και ευφραίνου. Το έκανε με μία
αισιόδοξη λαχτάρα. Με μία βαθιά αναζήτηση. Ενώ έπινα, λέει, η καρδιά μου «έτι ησχολείτο
με την σοφία». Δηλαδή, έψαχνε μήπως εδώ είναι ο «ψηλός μελαχρινός ξένος» ή η
«ψηλή ξανθιά ξένη». Το ραντεβού που θα δώσει στη ζωή του νόημα. Έψαχνε, μας
λέει, «εωσού ίδω τι είναι το αγαθόν εις τους υιούς των ανθρώπων…».
Έψαχνε
την απόλαυση πίσω από την απόλαυση. Έψαχνε για μια χαρά πίσω από τη χαρά που
χαιρόταν. Έψαχνε μία απόλαυση που θα περάσει από τη σάρκα και θα αγγίξει την
καρδιά του! Έψαχνε για την «αιωνιότητα» και τελικά διαπίστωνε ότι η κάθε χαρά
ήταν «υπό τον ήλιο». Τελείωνε και περιοριζόταν για όσο διαρκούσε αλλά και αυτή
κάποια στιγμή τελείωνε.
Ποια
η εξήγηση;
Δείτε,
σας παρακαλώ, μία λεπτομέρεια. Δείτε πόσες φορές επαναλαμβάνεται η φράση ‘εις
εμαυτόν’: Εκκλησιαστής 2:4-8. Από μένα για μένα! Δεν υπάρχει μεγαλύτερη
τυραννία από το να προσπαθείς να φτιάξεις εσύ «νόημα» για τη ζωή σου. Μία
ταινία που νομίζω είναι από τις καλύτερες του παλαιού καλού ελληνικού
κινηματογράφου είναι η «Μια ζωή την έχουμε» με το Δημήτρη Χορν. Η ταινία αυτή
έχει, πιστεύω, μία βαθιά διάθεση ειρωνείας που συχνά φεύγει απαρατήρητη.
Περιγράφει την ιστορία κάποιου ταλαίπωρου ταμία σε μία τράπεζα, που ξαφνικά
μέσα από κάποιο λογιστικό λάθος βρίσκεται με πολλά λεφτά. Και τότε αρχίζει την
«ντόλτσε βίτα». Σαν τον Εκκλησιαστή ξοδεύει από εδώ και από κει. Βρίσκει μία
γυναίκα που της αγοράζει το ένα και το άλλο. Περνάει καλά; Μια χαρά. Κάποια
στιγμή όμως τα λεφτά τελειώνουν, η απάτη ανακαλύπτεται και αυτός βρίσκεται μέσα
στη φυλακή. Η ταινία ξεκινά με το Χορν στη φυλακή να είναι ακατανόητα
χαρούμενος και να τραγουδά όλη την ώρα το τραγούδι «μια ζωή την έχουμε κι αν
δεν την γλεντήσουμε, τι θα καταλάβουμε, τι θα καταντήσουμε». Ο φύλακας που
απορεί, τον πιάνει και τον ρωτά: ‘Μα καλά, πώς τραγουδάς όλη την ώρα αφού είσαι
πίσω από τα σίδερα. Και εκεί ο Χορν λέει την ατάκα: ‘Και όταν ήμουν έξω, πάλι
πίσω από τα σίδερα βρισκόμουν…’ Μας λέει ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη φυλακή από
το να προσπαθείς να βρεις κάτι που θα σου δώσει απόλαυση. Και συνεχώς να
ψάχνεις και να απογοητεύεσαι και να επιμένεις και να συνεχίζεις.
Ως
τώρα είδαμε το πρόβλημα. Ο άνθρωπος λοιπόν λέει ‘η ζωή είναι εφήμερη και γεμάτη
αναπάντητα ερωτήματα, γι’ αυτό ψυχή μου, «φάε, πίε και ευφραίνου». Κάνε ό,τι
μπορείς για να αποκτήσεις χαρά για σένα!
Περικοπή: Εκκλησιαστής
2:1-11
Ποια
είναι η λύση;
Η
λύση είναι «φάε, πίε και ευφραίνου». Ξέρω ότι ίσως ξαφνιαζόμαστε. Πιστεύουμε
ότι ένα τόσο μελαγχολικό βιβλίο που μιλά τόσο ωμά για την ματαιότητα της ζωής
θα πρέπει ως λύση να προτείνει «φάε το, πιες το και σκάσε». Αλλά η λύση είναι
ακριβώς το αντίθετο: Φάε, πίε και ευφραίνου. Αυτό που είδαμε να μας λέει ότι το
δοκίμασε αλλά δεν ήταν αυτό. Προσέξτε όμως τη διαφορά. Δείτε το πώς το
τοποθετεί στο 2:24–25. Εδώ μας λέει ότι πίσω από το ραντεβού πρέπει να δούμε το
Ραντεβού. Και αυτό είναι μία επωδός που διατρέχει όλο το βιβλίο. Δείτε το 3:12–13,
5:17–19, 8:15. Ο Σαίξπηρ έχει δίκαιο. Η ζωή είναι σαν ένα παραμύθι στο οποίο
όλοι ψάχνουμε τον Πρίγκιπα. Ο Εκκλησιαστής μας λέει να μην μπερδέψουμε αυτό που
μας φανερώνει τον «πρίγκιπα», αυτό που είναι δώρο από τα χέρια του με τον ίδιο.
Το κλειδί είναι η σχέση μαζί Του. Κι όταν αυτή υπάρχει, τότε μαθαίνουμε ζώντας
με τα αναπάντητα ερωτήματα να χαιρόμαστε την κάθε στιγμή και την κάθε απόλαυση
που μας προσφέρει.
Κατεβάστε
και ακούστε το MP3.
Φάε,
πίε και ευφραίνου. Παναγιώτης Κανταρτζής.
«»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
06--ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΝΤΑΡΖΗΣ
ΕΔΗΜΕΡΙΔΑ ΝΙΚΗΤΕΣ
Η Πρόνοια του Θεού
Δημοσιεύτηκε στις 5
Μαΐου 2010.
Εσθήρ 1
Πώς
ο Θεός είναι παρών και εργάζεται μέσα σε έναν κόσμο που μοιάζει να αδιαφορεί για
αυτόν, να μην τον υπολογίζει; Πώς ο Θεός είναι παρών μέσα στην ιστορία όταν οι
πρωταγωνιστές της δεν τον αναγνωρίζουν, δεν τον πιστεύουν, δεν τον μετρούν;
Το
βιβλίο ξεκινά με την περιγραφή τριών γευμάτων. Γενικά το βιβλίο αναφέρει 10
γεύματα και στην πραγματικότητα αυτά αποτελούν τη δομή και τη ραχοκοκαλιά του.
Το πρώτο αναφέρεται στα εδ. 2–3. Διαβάζουμε ότι στα Σούσα ο βασιλιάς Ξέρξης (ή
αλλιώς Ασσουήρης) «παρέθεσε επίσημο γεύμα σ’ όλους τους ηγεμόνες του και τους
αξιωματούχους του. Παρόντες ήταν οι στρατηγοί της Περσίας και της Μηδίας, οι
ευγενείς και οι ηγεμόνες των επαρχιών». Να ποιοι κυβερνούν τον κόσμο. Η
πολιτική, αριστοκρατική και στρατιωτική ελίτ. Αυτοί που έχουν την εξουσία και
τη δύναμη. Και δείτε μία λεπτομέρεια: «Ο βασιλιάς για εκατόν ογδόντα μέρες του
επιδείκνυε τον αμύθητο πλούτο και τη δύναμη του βασιλείου του, την αίγλη και το
μεγαλείο του». Τα πλούτη του βασιλιά Ξέρξη ήταν τέτοια και τόσα που χρειάζονταν
περίπου μισό χρόνο για να τους τα επιδείξει.
Το
δεύτερο γεύμα αναφέρεται στα εδ. 5 κ.εξ. Αυτό είναι άλλου είδους γεύμα. Σε αυτό
συμμετέχουν όλοι. Διαρκεί εφτά ημέρες. Αυτού του είδους τα γεύματα ήταν ένα
είδος «οικονομικής πολιτικής» καθώς ουσιαστικά φανέρωναν την γενναιοδωρία του
βασιλιά προς τους φτωχούς. Στο εδ. 8 διαβάζουμε «στην οινοποσία δεν υπήρχε
κανείς περιορισμός. Ο βασιλιάς είχε δώσει διαταγές στους υπηρέτες του, ώστε να
πίνει καθένας όσο ήθελε». Οι πηγές του ήταν ανεξάντλητες. Και σαν μην έφτανε
αυτό, στο εδ. 9 διαβάζουμε για ένα ακόμη γεύμα, που παραθέτει η Αστίν (ή Βάστη)
στο ανάκτορο του βασιλιά, για τις γυναίκες όπως ήταν η συνήθεια.
Τι
φανερώνουν τα γεύματα; Πλούτο, δύναμη, λάμψη, εξουσία. Δείτε την υπερβολή: Στο
εδ. 4β διαβάζουμε «Τα Σούσα ανατολικά της Βαβυλώνας χρησίμευαν για χειμερινή
διαμονή των Περσών βασιλέων, και ήταν μία από τις τρεις πρωτεύουσες του
κράτους, μαζί με τα Εκβάτανα και τη Βαβυλώνα». Δείτε τις περιγραφές του
παλατιού και των σκευών στα εδ. 6-7. Δείτε στο εδ. 10: «Την επόμενη μέρα όταν ο
βασιλιάς ήρθε στο κέφι με το κρασί διέταξε τους Μεουμάν, Βιζθά, Χαρβουνά,
Βιγθά, Αβαγθά, Ζεθάρ και Χαρκάς που ήταν εφτά ευνούχοι και προσωπικοί του
υπηρέτες να φέρουν μπροστά του τη βασίλισσα Αστίν…».
Η
λάμψη της ανθρώπινης δύναμης και πλούτου στο απόγειό της. Τώρα υπάρχει μία
ερώτηση: Πού είναι ο Θεός; Δεν υποτίθεται ότι τα βιβλία της Αγίας Γραφής είναι
για να μας πουν για τη δύναμη και τον πλούτο και την εξουσία του Θεού;
Η
απάντηση είναι «κάντε υπομονή, μη βιάζεστε». Γιατί τη στιγμή που το πάρτι είναι
στο καλύτερό του σημείο, μοιάζει μια παραφωνία να τα χαλάει όλα. Διαβάζουμε
λακωνικά στο εδ. 12 «όμως η βασίλισσα αρνήθηκε να υπακούσει στη διαταγή του
βασιλιά». Ξέρω ότι το εδάφιο αυτό δεν το προσέξαμε, δεν το αποστηθίσαμε. Είναι
όμως ένα από τα σημαντικότερα της Βίβλου. Μας δείχνει πως ό,τι λάμπει δεν είναι
χρυσός. Ο ισχυρότερος άνθρωπος του κόσμου, που έχει όλα τα πλούτη του κόσμου,
που έχει όλη την εξουσία και ισχυροί και ηγεμόνες τον γλύφουν και τον
προσκυνούν και του φέρνουν δώρα και προσποιούνται ότι πραγματικά τους
ενδιαφέρει να βλέπουν για μισό χρόνο τα πλούτη του… ο Ξέρξης που βασίλευε από
τις Ινδίες μέχρι την Αιθιοπία σε εκατόν είκοσι εφτά επαρχίες, (εδ.1) δεν
μπορούσε να ελέγξει τη γυναίκα του.
07--ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΝΤΑΡΖΗΣ
ΕΔΗΜΕΡΙΔΑ ΝΙΚΗΤΕΣ
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΥΝΕΧΕΙΑ
Η Πρόνοια του Θεού
Δημοσιεύτηκε στις 5
Μαΐου 2010.
Εσθήρ 1 Παναγιώτη Κανταρτζή
Δεν
ξέρω αν βλέπετε την ειρωνεία. Και δε σταματά εδώ. Δείτε την αδυναμία του να
διαχειριστεί το θέμα: Στο εδ. 13 καλεί τους συμβούλους του (ξανά η υπερβολή:
εφτά τω αριθμώ!) Και καταλήγει να εκδώσει «διάταγμα» ότι η Αστίν θα
απομακρυνθεί και ότι «όλες οι γυναίκες θα σέβονται τους άντρες τους, είτε είναι
επίσημοι είτε άσημοι» (εδ. 20). Και ο βασιλιάς, μας λέει το εδ. 22, «Έστειλε
γραπτή διαταγή σ’ όλες τις επαρχίες του βασιλείου, στη γλώσσα του λαού κάθε
επαρχίας και στο σύστημα γραφής της, ότι κάθε άντρας πρέπει να είναι αυτός
αρχηγός του σπιτιού του και να μιλάει με αυθεντία». Δεν είναι η απόλυτη
αναγνώριση αδυναμίας και αποτυχίας το να χρειαστεί να κάνεις ένα τέτοιο
διάταγμα; Η διακωμώδηση της ανθρώπινης δύναμης και λάμψης και εξουσίας. Όμως
ξανά ρωτάμε «πού είναι ο Θεός;». Η απάντηση είναι «υπομονή».
Και
η ιστορία συνεχίζει. Για να παρηγορήσουν το βασιλιά που δεν μπορεί να ξεχάσει
την Αστίν (δες 2:1) του λένε: (Εσθήρ 2:2–4). Προσέξτε ξανά κάτι. Δείτε το
βασιλιά που δεν μπορεί να σκεφτεί τίποτε μόνος του! Ξανά λοιπόν βλέπουμε μία
επίδειξη χλιδής και πλούτου. Ξανά η γλώσσα της υπερβολής. Στο 2:8 διαβάζουμε
ότι συγκεντρώθηκαν «πάρα πολλές νέες». Μέσα σε αυτές και μια νεαρή ορφανή
κοπέλα Εβραία, η Εσθήρ. Για ένα χρόνο (εδ. 12) τις προετοίμαζαν και τις
δοκίμαζε ο βασιλιάς ώστε στο τέλος να αποφασίσει. Και στο εδ. 17 διαβάζουμε «Η
Εσθήρ άρεσε στο βασιλιά περισσότερο από κάθε άλλη γυναίκα και κέρδισε την
εύνοια και τη συμπάθειά του περισσότερο από όλες τις άλλες παρθένες. Της έβαλε στο
κεφάλι το βασιλικό διάδημα και την ανακήρυξε βασίλισσα στη θέση της Αστίν». Και
όπως διαβάζουμε στη συνέχεια, μετά παρέθεσε γεύμα! Πού είναι ο Θεός μέσα σε όλα
αυτά; Τι ιστορία είναι αυτή; Απαντώ “υπομονή”.
Η
Εσθήρ, μας πληροφορεί ο συγγραφέας, ήταν ορφανή και την κηδεμονία της έχει ένας
θείος της που το όνομά του ήταν Μαροδοχαίος. Ο Μαροδοχαίος, όταν η Εσθήρ έγινε
βασίλισσα, έτυχε να ακούσει μια συνομιλία δύο που συνωμοτούσαν για να
δολοφονήσουν το βασιλιά. Το συμβάν καταγράφηκε στα χρονικά του βασιλιά αλλά
ποτέ ο Μαροδοχαίος δεν ανταμείφθηκε για αυτό. Στο προσκήνιο όμως εμφανίζεται
κάποιος Αμάν, ο οποίος γίνεται ο πρώτος ηγεμόνας. Αυτός δεν αντέχει το
Μαροδοχαίο και για να τον εκδικηθεί πείθει το βασιλιά να εκδώσει ένα διάταγμα
που να απαιτεί τον εξολοθρεμό των Ιουδαίων. Ο βασιλιάς όμως ένα βράδυ δεν έχει
ύπνο. Ζητά να διαβάσει κάτι και παίρνει το βιβλίο των Χρονικών και διαβάζει για
την πράξη του Μαροδοχαίου και ζητά να τον τιμήσουν. Και η Εσθήρ ζητά από το
βασιλιά μια χάρη αποκαλύπτοντας το σχέδιο του Αμάν. Ο βασιλιάς βγαίνει να πάρει
αέρα και μπαίνοντας βλέπει τον Αμάν να έχει γύρει πάνω στην Εσθήρ να την
παρακαλεί για εύνοια. Αυτός νομίζει ότι της επιτέθηκε για να τη βιάσει και τον
θανατώνει. Γράφει τότε το νέο διάταγμα, που φτάνει ακριβώς την μέρα που είχε
ορισθεί ως ημέρα εκτέλεσης των Εβραίων.
Τώρα
ρωτάμε ξανά: Πού είναι ο Θεός; Πουθενά αλλά και παντού! Μέσα στο βιβλίο της
Εσθήρ δεν αναφέρεται ούτε μία φορά το όνομα του Θεού. Κι όμως, ταυτόχρονα είναι
ένα βιβλίο στο οποίο βλέπεις την παρουσία του Θεού μέσα σε κάθε λεπτομέρεια της
ζωής. Αυτή είναι μία ιστορία για το πώς ο Θεός έσωσε το λαό του που ζούσε στην
Περσική διασπορά. Πώς τον διατήρησε και τον διαφύλαξε. Και μας διδάσκει ότι ο
Θεός άλλες φορές σώζει το λαό Του, εφαρμόζει τις βουλές του ρίχνοντας 10 πληγές
στον Φαραώ, ανοίγοντας την Ερυθρά θάλασσα, εμφανίζεται στο Μωυσή στην καιόμενη
βάτο. Το βιβλίο της Εσθήρ απέναντι από το βιβλίο της Εξόδου μας διδάσκει έναν
άλλον τρόπο με τον οποίο εργάζεται ο Θεός. Είναι ο Θεός που εργάζεται πίσω από
το προσκήνιο της ιστορίας. Η πρόνοια του Θεού είναι η σιωπηλή αδιόρατη παρουσία
του μέσα στην καθημερινότητα της ζωής.
Δεν
ξέρω που ψάχνουμε να δούμε τον Θεό. Αν βλέπαμε τις 10 πληγές θα λέγαμε «Να το
χέρι του Θεού». Βλέποντας όμως τον Ξέρξη να μεθά και να κάνει βλακείες, κανείς
μας δε λέει «να το χέρι του Θεού». Όμως το βιβλίο της Εσθήρ είναι μια εισαγωγή
και προετοιμασία να δούμε το σταυρό. Αν βλέπαμε από την ανθρώπινη σκοπιά το
σταυρό, ήταν το πιο ασήμαντο γεγονός που συνέβαινε. Μάλλον δε θα έφτανε ποτέ στο
κεντρικό δελτίο των οκτώ. Οι εφημερίδες θα το είχαν στα ψιλά γράμματα. Μην
κοιτάτε σήμερα που η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημιαργία και χτυπούν οι καμπάνες.
Τότε ήταν μία ακόμη εκτέλεση σε κάποια απομακρυσμένη Ρωμαϊκή επαρχία. Αυτό
κατάλαβε ο Λούθηρος και διατύπωσε τη λεγόμενη «θεολογία του σταυρού» σε
αντιπαραβολή με την θεολογία της δόξας. Αναφέρεται στην προσευχή του Μωυσή όταν
στην Έξοδο 33:23 λέει «δείξον μοι δέομαι την δόξαν Σου». Και ο Θεός λέει «θα
δεις τα νώτα μου, το πρόσωπό μου δεν θα το δεις». Στο σταυρό αλλά συχνά και στη
ζωή μας ο Θεός δεν φανερώνει τον εαυτό Του, δεν κατεργάζεται τις βουλές με τον
εκθαμβωτικό, λαμπερό τρόπο που εμείς θα προτιμούσαμε. Αλλά με τα νώτα του. Δε
βλέπουμε τη λάμψη της παρουσίας Του αλλά τη σκιά της παρουσίας Του. Δεν παύει
όμως να είναι παρών και να εργάζεται.
Τίποτε
στη ζωή μας δεν είναι τυχαίο. Τα πάντα συνεργούσιν προς το αγαθόν. Ο Θεός μέσα
σε όλα εργάζεται. Αυτό μας διδάσκει η ιστορία της Εσθήρ. Αυτό μας διδάσκει ο
Σταυρός.
«»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
