20--ΤΥΧΙΚΟΣ-ΜΑΙΟΣ
-ΙΟΥΝΙΟΣ-2012
Με άλλη
ματιά
Οι Δέκα
Εντολές
Κατά την Εορτή της Πεντηκοστής στις Συναγωγές οι Δέκα Εντολές αποτελούν
το κύριο ανάγνωσμα, σε ανάμνηση της παράδοσης του Νόμου στον Μωυσή στο Σινά,
καθώς αυτές αποτελούν το κύριο θεμέλιο της ιουδαϊκής πίστης. Είναι εκπληκτικό
πώς αυτές οι δέκα μικρές και απλές φράσεις, που απαρτίζουν τον γνωστό σε όλους
ως «Δεκάλογο του Μωυσή», αποτέλεσαν τη βάση για έναν ολόκληρο πολιτισμό, και
μάλιστα ισχύουν όχι μόνο για τους ανθρώπους μιας κάποιας εποχής αλλά και για
κάθε έναν από εμάς σήμερα.
Αν μιλήσεις σε κάποιον για τον Θεό, συνήθως θα πει: «ΑΡΚΕΙ ΝΑ
ΤΗΡΕΙΣ ΤΙΣ ΔΕΚΑ ΕΝΤΟΛΕΣ». Αν όμως τον ρωτήσεις να σου πει ποιες είναι αυτές οι
Δέκα Εντολές, το πιθανότερο είναι να μην γνωρίζει παρά μόνο ελάχιστες όπως το
«Ου φονεύσεις». Εδώ όμως θα τεθεί το ερώτημα: –Πόσο καλά γνωρίζουμε εμείς τις
Δέκα Εντολές, πότε τις διαβάσαμε τελευταία φορά και ασχοληθήκαμε ουσιαστικά με
αυτές, σκεφτήκαμε ποτέ ότι ίσως μας
αφορούν άμεσα και προσωπικά;
Βεβαίως κάποιος θα μπορούσε να απαντήσει:
–Δεν μας ενδιαφέρουν εμάς οι Δέκα Εντολές, αφού δεν είμαστε
Ιουδαίοι αλλά Χριστιανοί.
Και άλλος θα έλεγε:
–Αφού ο Χριστός είπε ότι ήρθε να καταργήσει το νόμο, γιατί να
μιλάμε τώρα γι' αυτές, 2.000 χρόνια ύστερα από την κατάργησή τους;
Όμως δεν χρειάζεται πολλή προσπάθεια για να καταλάβουμε ότι αυτές
οι σκέψεις και απορίες είναι εντελώς ανεδαφικές, επειδή και μόνη απλή ανάγνωση
της Καινής Διαθήκης θα δείξει ότι καμία από αυτές τις εντολές δεν έπαψε να
ισχύει και σήμερα, αν και με διαφορετικό πνεύμα και περιεχόμενο.
Για παράδειγμα θυμίζουμε το λόγο του Παύλου στους Εφέσιους: «Τα
τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς σας εν Κυρίω· διότι τούτο είναι δίκαιον. Τίμα
τον πατέρα σου και την μητέρα, ήτις είναι εντολή πρώτη με επαγγελίαν, διά να
γείνη εις σε καλόν και να ήσαι μακροχρόνιος επί της γης» (Εφεσ. 6/ς/1-3). Δεν
είναι αυτός ο λόγος άμεση αναφορά στην πέμπτη εντολή; Επίσης γράφοντας ο Παύλος
προς τους Χριστιανούς της Ρώμης δεν αναφέρθηκε στα «μη μοιχεύσης, μη φονεύσης,
μη κλέψης, μη ψευδομαρτυρήσης, μη επιθυμήσης» (Ρωμ. 13/ιγ/9);
Όταν ένας γραμματέας ρώτησε τον Κύριο, «Ποία εντολή είναι πρώτη
πασών;» ο Ιησούς απάντησε με το γνωστό: «Πρώτη πασών των εντολών είναι· Άκουε
Ισραήλ, Κύριος ο Θεός ημών είναι εις Κύριος· και θέλεις αγαπά Κύριον τον Θεόν
σου εξ όλης της καρδίας σου, και εξ όλης της ψυχής σου, και εξ όλης της
διανοίας σου, και εξ όλης της δυνάμεώς σου· αύτη είναι η πρώτη εντολή». Για να
προσθέσει ευθύς αμέσως, και με την ίδια έμφαση: «Και δευτέρα ομοία, αύτη·
Θέλεις αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (Μάρκ. 12/ιβ/29-31).
Δεν χρειάζεται πολύ μυαλό για να καταλαβαίνουμε ότι μέσα σ' αυτά
τα περιληπτικά λόγια του Κυρίου περιλαμβάνονται ΟΛΕΣ οι εντολές του Δεκαλόγου,
τις οποίες ο Παύλος στην περικοπή που μόλις προαναφέραμε αναλύει. Το «θέλεις
αγαπά τον πλησίον σου ως σεαυτόν», μας εξηγεί, συμπεριλαμβάνει την ουσία των
«μη μοιχεύσης, μη φονεύσης, μη κλέψης, μη ψευδομαρτυρήσης, μη επιθυμήσης» αλλά
«και πάσα άλλη εντολή» (Ρωμ. 13/ιγ/9). Αφού λοιπόν στο «θέλεις αγαπά τον
πλησίον σου ως σεαυτόν», συμπεριλαμβάνεται
ΠΑΣΑ ΑΛΛΗ ΕΝΤΟΛΗ, αυτό σημαίνει ότι όλες εκείνες οι εντολές ισχύουν και στις
ημέρες μας.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
21--ΤΥΧΙΚΟΣ-ΜΑΙΟΣ -ΙΟΥΝΙΟΣ-2012
Με άλλη
ματιά
Οι Δέκα
Εντολές
Η διαφορά είναι ότι, σε αντίθεση με τους Ιουδαίους που ζούσαν ΥΠΟ
ΤΟΝ ΝΟΜΟ, δηλαδή ζούσαν καταπιεσμένοι και υποχρεωμένοι εξαναγκαστικά να τηρούν
τον Νόμο, εμείς, ζώντας ΥΠΟ ΤΗΝ ΧΑΡΗ του Θεού, εκτελούμε τα του Νόμου ΜΕΤΑ
ΧΑΡΑΣ, διότι γνωρίζουμε ότι από αυτά εξαρτάται το καλό στη ζωή μας, και την
πνευματική και την κοινωνική και την υλική. Μοιάζει αυτό με τον άνθρωπο που
θέλει να τρώει πολύ και δεν μπορεί να πειθαρχήσει στον γιατρό και να περιορίσει
την λαιμαργία του. Όταν όμως ΠΕΙΣΘΕΙ και αποφασίσει Ο ΙΔΙΟΣ ότι πρέπει να
ελαττώσει το φαγητό επειδή αυτό είναι για το καλό του, τότε όχι μόνο το
κατορθώνει αλλά και γίνεται ο ίδιος δάσκαλος της καλής δίαιτας.
Μία άλλη διαφορά είναι ότι ο Νόμος όπως δόθηκε στους Ιουδαίους,
είχε σκοπό να τους φανερώσει την αμαρτωλότητά τους και να τους οδηγήσει να
ζητήσουν το έλεος του Θεού, όπως έκανε ο Τελώνης της παραβολής που προσευχόταν
«Ο Θεός, ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» (Λουκ. 18/ιη/13). Αλλά εμείς πλέον δεν
εκτελούμε το νόμο για να εξασφαλίσουμε την αιώνια ζωή, όπως είπε ο Κύριος στον
άρχοντα που Τον ρώτησε σχετικά: «Εάν θέλης να εισέλθης εις την ζωήν, φύλαξον
τας εντολάς» (Ματθ. 19/ιθ/17). Αντίθετα, γνωρίζοντας ότι όλες οι αμαρτίες μας
έχουν πληρωθεί με τη θυσία του Χριστού στο σταυρό, τώρα δεν νοιώθουμε ενοχές με
βάση τις Εντολές αλλά ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΕΚΤΕΛΟΥΜΕ ΤΙΣ ΕΝΤΟΛΕΣ, επειδή γνωρίζουμε
ότι δόθηκαν για το καλό μας, όπως γράφει ο προφήτης: «Ούτω λέγει Κύριος, ο
Λυτρωτής σου, ο Άγιος του Ισραήλ· Εγώ είμαι Κύριος ο Θεός σου, ο διδάσκων σε
διά την ωφέλειάν σου, ο οδηγών σε διά της οδού δι' ης έπρεπε να υπάγης» (Ησ.
48/μη/17). Είναι για τούτο μεγάλο ατόπημα που πολλοί σύγχρονοι χριστιανοί έχουν
παραμερίσει τις Εντολές του Θεού από τη ζωή τους και, στηριγμένοι δήθεν στη
θεία χάρη, καταπατούν εκούσια ή ακούσια το νόμο του Θεού.
Αλλά ας επανέλθουμε στο περιεχόμενο των Δέκα Εντολών τις οποίες
εξετάζουμε στο παρόν άρθρο. Όπως γνωρίζουμε, οι Δέκα Εντολές δόθηκαν στον Μωυσή
γραμμένες με το δάχτυλο του Θεού πάνω σε δύο λίθινες πλάκες («Έδωκεν εις τον
Μωϋσήν, αφού ετελείωσε λαλών προς αυτόν επί του όρους Σινά, δύο πλάκας του
μαρτυρίου, πλάκας λιθίνας γεγραμμένας με τον δάκτυλον του Θεού» – Έξ.
31/λα/18), και παραδοσιακά τουλάχιστον απεικονίζονται έτσι, κατανεμημένες από
πέντε σε κάθε μία πλάκα, γεγονός που όπως θα δούμε στη συνέχεια δεν είναι
τυχαίο.
Βεβαίως κάθε μία εντολή αξίζει τη δική της εξήγηση και ερμηνεία,
που θα μπορούσε ν' αποτελέσει ένα τουλάχιστον ξεχωριστό άρθρο ή βιβλίο, όμως
εδώ παρουσιάζονται μόνο κάποιες σκέψεις με βάση τη σειρά με την οποία έχουν
καταγραφεί, αφού ο τρόπος με τον οποίο παρατίθενται μεταφέρει κάποιο μήνυμα που
μπορεί να μας βοηθήσει καλύτερα να κατανοήσουμε τη σχέση μας πρώτα με τον Θεό
και ύστερα με τους συνανθρώπους μας.
Το Ταλμούδ υποστηρίζει ότι οι πέντε πρώτες εντολές
αντικατοπτρίζουν τις υποχρεώσεις μας προς τον Θεό, ενώ οι άλλες πέντε μιλούν
για τις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους και ο σχολιαστής του Μεσαίωνα
Αβραάμ Ιμπν Έζρα (Ibn Ezra) θεωρούσε ότι όλες οι εντολές μπορούν να
κατανεμηθούν σε τρεις κατηγορίες: συναίσθημα, λόγος και δράση.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
22--ΤΥΧΙΚΟΣ-ΜΑΙΟΣ -ΙΟΥΝΙΟΣ-2012
Με άλλη
ματιά
Οι Δέκα
Εντολές
Η ΠΡΩΤΗ ΠΛΑΚΑ
Στην αριστερή πλάκα είναι γραμμένες οι εντολές πρώτη και δεύτερη,
που αναφέρονται στην πίστη μας σε ένα και μοναδικό Θεό, και την απαγόρευση
λατρείας άλλων θεών και εικόνων-ειδώλων. Με άλλα λόγια αυτές αναφέρονται στο
κέντρο της πίστης που πρέπει να διακατέχει το νου και τις καρδιές μας, δηλαδή
αυτό που αισθανόμαστε ως αληθινό.
Η τρίτη εντολή ορίζει να μην χρησιμοποιούμε μάταια το όνομα του
Θεού. Αυτό δεν αφορά μόνο τις ορκωμοσίες σε δικαστήρια αλλά εν γένει στο
περιεχόμενο των λόγων μας. Η τέταρτη εντολή, που μιλάει για την τήρηση του
Σαββάτου, αφορά την εκ μέρους μας δράση (που εδώ πρόκειται μάλλον για απουσία
κάθε δράσης/εργασίας=ανάπαυση).
Τέλος η πέμπτη εντολή απαιτεί να τιμούμε τον πατέρα και τη μητέρα
μας. Αν και εκ πρώτης όψεως αυτή δεν φαίνεται να απαιτεί κάποια δράση, στην
πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο, επειδή στον ιουδαϊκό Νόμο η εντολή δεν
περιορίζει τη σημασία της τιμής που πρέπει να δείχνουμε προς τους γονείς στον
σεβασμό και τα απλά ευγενικά λόγια, αλλά απαιτεί εκ μέρους των τέκνων
ολοκληρωμένες ενέργειες και πρακτικές δράσεις προς αυτούς. Η εντολή δεν λέει
απλώς να αγαπάμε τους γονείς μας συναισθηματικά, αλλά να τους τιμούμε πρακτικά,
ξεπερνώντας τις φιλοφρονήσεις και ευγενικές εκφράσεις με έμπρακτες εκδηλώσεις,
που αρχίζουν π.χ. από τη συνήθεια που έχουν τα παιδιά των Ιουδαίων να
σηκώνονται όταν οι γονείς τους μπαίνουν σε ένα χώρο όπου βρίσκονται εκείνα
(εκτός και αν οι γονείς τα έχουν απαλλάξει από αυτή την υποχρέωση) και φτάνουν
μέχρι την κάλυψη όλων των βιοτικών αναγκών στα γεράματα και την αδυναμία τους.
Στο σημείο αυτό ας θυμηθούμε πώς ο Κύριος Ιησούς Χριστός
αναφέρθηκε κατακριτικά για τους Ιουδαίους της εποχής Του, σχολιάζοντας τις
μεθοδεύσεις που είχαν "εφεύρει" ώστε να απαλλαγούν από την υποχρέωση
να εξασφαλίζουν στους γονείς τα προς το ζην, επικαλούμενοι δήθεν θρησκευτικές
δεσμεύσεις, λέγοντας: «Σεις όμως λέγετε· Εάν άνθρωπος είπη προς τον πατέρα ή
προς την μητέρα, Κορβάν, τουτέστι δώρον, είναι ό,τι ήθελες ωφεληθή εξ εμού,
αρκεί» (Μάρκ. 7/ζ/11).
Είναι ενδιαφέρον ότι η πέμπτη εντολή περιλαμβάνεται στην ίδια
πλάκα, μαζί με τις υποχρεώσεις μας προς τον Θεό. Αυτό δεν είναι παράλογο διότι,
αν ασεβούμε προς τους βιολογικούς δημιουργούς μας, στην ουσία είναι σαν να
απορρίπτουμε τον ίδιο τον Δημιουργό μας. Τέλος, αυτή η εντολή χρησιμεύει ως
γέφυρα που μας περνάει από τις εντολές που αφορούν τη σχέση μας με τον Θεό,
στις υπόλοιπες έξι εντολές που αφορούν τις υποχρεώσεις προς τους συνανθρώπους
μας.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
SYNEXIZETAI
