ΚΗΡΥΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΤΑΡΤΖΗ
Στην εφημερίδα «νικητες»
Το νόημα της ζωής
Δημοσιεύτηκε στις 31 Ιανουαρίου 2011.
Περικοπή: Εκκλησιαστής 1
Η ζωή είναι γεμάτη αινίγματα. Ανατροπές και εξελίξεις που συχνά δεν βγάζουν νόημα τις οποίες όπως κι αν τις δεις είναι απολύτως ακατανόητες. Την προηγούμενη Κυριακή το σπίτι μας ήταν στολισμένο για να έχουμε το πάρτι γενεθλίων του Ιάσονα. Αντί για αυτό βρεθήκαμε στον Ακροπόταμο για να κηδέψουμε τον 43χρονο αδελφό της Νόπης που πέθαινε μέσα σε μία νύχτα. Και νομίζω ότι θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι αυτό που πονά περισσότερο και αυτό που μας ενοχλεί και μας βαραίνει δεν είναι η θλίψη αυτή καθ’ αυτή αλλά η αδυναμία μας να καταλάβουμε. Είναι η έλλειψη νοήματος. Και ακριβώς σε αυτό το σημείο μας συναντά ο Εκκλησιαστής. Προσέξτε δεν λέει «θλίψεις θλίψεων παντού θλίψεις» αλλά «ματαιότης ματαιοτήτων τα πάντα ματαιότης» (Εκκλησιαστήας 1:2)
Και εδώ πρέπει να πούμε ένα δύο πράγματα για την σημασία αυτής της λέξης κλειδί. Η λέξη «ματαιότητα» σημαίνει κυρίως δύο πράγματα. Το πρώτο έχει να κάνει με τον εφήμερο χαρακτήρα της ζωής. Η λέξη «χέβελ» σημαίνει ανάσα, ριπή του αέρα, πνοή, ατμός. Δηλαδή κάτι που έρχεται και φεύγει. Και στο πρώτο μέρος του βιβλίου αυτή είναι η έμφαση. Δείτε τα εδ. 3 – 4, «Τις ωφέλεια εις τον άνθρωπον εκ παντός του μόχθου αυτού, τον οποίον μοχθεί υπό τον ήλιον. Γενεά υπάγει και γενεά έρχεται, η δε γη διαμένει εις τον αιώνα». Και κυρίως το 6:12, «Η ζωή του ανθρώπου είναι μάταιη και περνάει σαν σκιά….».
Το δεύτερο έχει να κάνει με τον αινιγματικό χαρακτήρα της ζωής. Αυτό τονίζεται κυρίως στο δεύτερο μέρος του βιβλίου (μετά το κεφ. 6). Δείτε για παράδειγμα το 7:15 «Και τι δεν είδα στη διάρκεια της μάταιης ζωής μου! Τον δίκαιο να καταστρέφεται παρ’ όλη τη δικαιοσύνη του και τον ασεβή να μακροημερεύει παρ’ όλη την κακία του» Και συμπεραίνει, «Προσπάθησα να καταλάβω πώς μπορεί κανείς να γίνει σοφός και παρατήρησα προσεκτικά τις ασχολίες των ανθρώπων πάνω στη γη. Είδα λοιπόν ότι όσο κι αν πασχίσει κανείς μέρα και νύχτα δεν μπορεί να κατανοήσει πλήρως το πώς ενεργεί ο Θεός. Όσο και αν προσπαθήσουν να το διερευνήσουν οι άνθρωποι είναι βέβαιο πως δεν θα το καταλάβουν. Ακόμα κι οι σοφοί που ισχυρίζονται πως γνωρίζουν δεν μπορούν να εξιχνιάσουν τις ενέργειες του Θεού» (8:16 – 17). Άρα ξανά το πρόβλημα δεν είναι μόνο το πρόβλημα αλλά το ότι δεν μπορώ να βγάλω νόημα, να καταλάβω.
Στην ταινία Rabbit’s Hole (Ελληνικός τίτλος: Απώλεια) το θέμα είναι η απώλεια, ο θάνατος. Η μάνα έχασε από τα ναρκωτικά τον γιο της και η κόρη έχασε το τετράχρονο αγοράκι της από ατύχημα. Σε μια στιγμή συζητούν για τραγικά συμβάντα που συνέβησαν στη ζωή διασήμων και κάποια στιγμή θυμάται τον Ωνάση που έδινε αμοιβή σε όποιον θα αποδείκνυε ότι κάποιος έκανε σαμποτάζ στο αεροπλάνο του γιου που έπεσε και σκοτώθηκε. Και τότε λέει κάτι που νομίζω ότι είναι τεράστιο, « Χρειαζόταν έναν λόγο που έχασε τον γιο του». Εδώ η γυναίκα αυτή λέει μία σπουδαία αλήθεια. Μπορούμε να «υπομείνουμε» τα πάντα αν ξέραμε το γιατί.
Και το μήνυμα αυτού του βιβλίου είναι τόσο ωμό. Μας λέει ότι τον «λόγο» όσο κι αν τον ψάξεις κάτω από τον ήλιο δεν θα τον βρεις. Στο εδ. 3 λέει, «Τις ωφέλεια εις τον άνθρωπον εκ παντός του μόχθου αυτού, τον οποίον μοχθεί υπό τον ήλιον…». Δηλαδή, όσο κι αν ψάξεις «ωφέλεια» κάτω από τον ήλιο δεν θα την βρεις. Κι η λέξη «ωφέλεια» είναι μια άλλη λέξη κλειδί μες στο βιβλίο. Απαντά μόνο σε αυτό το βιβλίο (10 φορές) και σημαίνει αυτό που λέμε «ωφέλιμο φορτίο». Δηλαδή αν βγάλουμε όλα τα περιστασιακά βάρη τότε τι είναι αυτό που μένει. Αν διαλύσουμε τη ζωή στα μέρη που την συνθέτουν και δούμε τι απομένει τότε μας λέει ο Εκκλησιαστής ότι «υπό τον ήλιο δεν θα βρούμε τίποτα». Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει καμία «ωφέλεια», κανένας λόγος κάτω από τον ήλιο.
Άρα;
Το βιβλίο συζητά διάφορες απαντήσεις στο ερώτημα αυτό. Θα ήθελα βγαίνοντας έξω από το βιβλίο να δούμε μία αξιοσημείωτη απάντηση που βρίσκουμε σε ένα τραγούδι του Αλκίνοου Ιωαννίδη:
Φεύγεις και πας είσαι καράβι
μπροστά κοιτάς η θάλασσά σου
πυρκαγιές και πάγοι.
Μα πιο μπροστά πάντα θα στέκει
ο γυρισμός σου στη φουρτούνα αντέχει.
Φεύγεις που πας και που πιστεύεις
τι κυνηγάς ποια γη σε θέλει
ποιον εαυτό γυρεύεις.
Όλα είναι εδώ κι όλα για πάντα
κάθε ταξίδι είναι γυρισμός.
Φεύγεις και πας που επιστρέφεις
σε ποια στεριά η ξενιτιά σου είναι όσα έχεις.
Κι όλα είναι εδώ κι όλα για πάντα
και πιο μακριά σου είσαι μόνο εσύ.
Εσύ γεννάς τη θάλασσα
και χτίζεις το καράβι
είσαι το εδώ και το αλλού
είσαι η γιορτή του γυρισμού
το δάκρυ του αποχωρισμού.
Και το ταξίδι σου είσαι εσύ
είσαι το κύμα το νησί
είσαι ο αέρας το πανί
και τ’ άσπρο μου μαντήλι.
Η πρόταση αυτή λέει ότι η ζωή δεν έχει άλλο νόημα πέρα από αυτό που μπορώ να της δώσω εγώ. Αυτό ακούγεται ελκυστικό. Φανταστείτε όμως πόσο άγχος πρέπει να γεννά μία τέτοια στάση. Εγώ είμαι ο θεός στο σύμπαν μου που πρέπει να το δημιουργώ και να το νοηματοδοτώ και να το ανασταίνω και να το ανασυντάσω κάθε στιγμή…
Το βιβλίο του Εκκλησιαστή δείχνει προς μία άλλη κατεύθυνση. Ωραία, τίποτε δεν βγάζει νόημα «κάτω από τον ήλιο».
Άρα;
Άρα ίσως πρέπει να υποψιαστώ μήπως πρέπει να δω πάνω από τον ήλιο… Η φράση «υπό τον ήλιο» επαναλαμβάνεται 29 φορές στο βιβλίο. Είναι σαν να προσκαλεί τον αναγνώστη να υποψιαστεί, να αναρωτηθεί, να γεμίσει περιέργεια. Μήπως η απάντηση βρίσκεται έξω από το κλειστό και παράδοξο κουτί της ύπαρξης έτσι όπως το γνωρίζω και το γεύομαι; Ποιος ξέρει όμως; Πώς θα μπορούσα να δω τι υπάρχει «πέρα από τον ήλιο» εγώ που ζω εγκλωβισμένος «κάτω από τον ήλιο»;
Ο Άβελ ήταν γιος του Αδάμ και της Εύας. Αδελφός του Κάιν. Κοιτώντας τη ζωή του βλέπεις την ματαιότητα στο μεγαλείο της. Πέθανε πρόωρα. Βρήκε εύνοια από τον Θεό αλλά ήταν αυτός που έχασε τη ζωή του από τα χέρια του αδελφού του. Ο Κάιν έζησε. Ο Άβελ χάθηκε. Είχε ξεκινήσει την κτηνοτροφία. Άρχισε να μεγαλώνει ζώα. Είχε όνειρα. Σχέδια. Και ξαφνικά η ζωή του κόπηκε. Τώρα ίσως πείτε που τον θυμηθήκαμε τον Άβελ. Ξέρετε ότι η λέξη «χέβελ» που ακούμε ξανά και ξανά στον Εκκλησιαστή είναι στα εβραϊκά το όνομα του Άβελ; Μοιάζει όλο το βιβλίο να είναι μία υποσημείωση στη ζωή του Άβελ.
Ο Άβελ λοιπόν ήρθε και πέρασε… Χάθηκε… Μία κουκίδα χωρίς σημασία… Μία ανάσα που χάθηκε και διαλύθηκε. Έτσι νομίζουμε. Ο Θεός όμως λέει στον Κάιν (για να το ακούσουμε όλοι…) «…η φωνή του αίματος του αδελφού σου βοά προς εμέ εκ τη γης». Με άλλα λόγια η κραυγή της ματαιότητας βουίζει στα αυτιά μου.Και μετά από αιώνες ο Θεός λέει στην προς Εβραίους 11:4, «Δια πίστεως ο Άβελ πρόσφερε προς τον Θεό καλητέραν θυσίαν παρά τον Κάιν δια της οποίας εμαρτυρήθη ότι ήτο δίκαιος επειδή ο Θεός έδωκε μαρτυρίαν περί τον δώρων αυτού…». Και εδώ ίσως σταματήσουμε τον Θεό και του πούμε. Μα για μισό λεπτό. Δεν βλέπεις την αντίφαση; Δεν νιώθεις την ματαιότητα; Πώς είναι δυνατόν ο Άβελ να είναι ο καλός της ιστορίας και να έχει ένα τέτοιο τέλος. Δεν ακούς το ερωτηματικό που γεννιέται; Και ο συγγραφέας συνεχίζει «…και δι αυτής καίτοι αποθανών έτι λαλεί».Με άλλα λόγια ο Θεός λέει ότι δεν έχει περάσει μία μέρα που να μην ακούει την κραυγή του Άβελ… Η κραυγή «χέβελ» δηλαδή «ματαιότητα» συνεχίζει να ακούγεται και να φτάνει στα αυτιά του Θεού μέσα στους αιώνες φέρνοντας ένα ανοιχτό ερώτημα μπροστά στον Θεό. Και για αυτό ο Θεός κάνει κάτι. Στέλνει ένα άλλο «Άβελ».Διαβάζουμε στο επόμενο κεφάλαιο της προς Εβραίους τον Ιησού να παραλληλίζεται με τον Άβελ. Ο Ιησούς με το αίμα του απαντά στην κραυγή του Άβελ. «Και εις αίμα καθαρισμού το οποίον λαλεί καλήτερα παρά το του Άβελ» (Εβραίους 12:24). Ο Θεός στέλνει τον Υιό Του στη θέση του Άβελ. Μπαίνει και βιώνει την δική μας ματαιότητα. Σκεφτείτε λίγο τη δική Του ζωή. Θεράπευσε, έθρεψε πεινασμένους και στο τέλος άκουσε το «άρον άρον σταύρωσον αυτόν». Κι αυτός σαν τον Άβελ πρόσφερε θυσία αλλά τι εισέπραξε από τον Θεό; Πεθαίνει με ένα ερωτηματικό στο στόμα, «ηλί ηλί λαμά σαβαχθανί». Κοιτώντας τον σταυρό τίποτα δεν βγάζει νόημα. Τα πάντα είναι ματαιότης ματαιοτήτων. Χέβελ Άβελ. Όλα αυτά «κάτω από τον ήλιο».
Ήρθε όμως να μας πει ότι ο κόσμος μας δεν είναι ένα κλειστό μελαγχολικό κουτί κάτω από το πέπλο του θανάτου. Με την ανάστασή του έφερε λοιπόν το «καινούργιο». Έγινε μεσίτης «καινής διαθήκης» όπως διαβάζουμε στην περικοπή από τη Εβραίους 12. Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον λέει ο Εκκλησιαστής και έχει απόλυτο δίκαιο. Ναι όμως αυτός που έπλασε τον ήλιο και είναι πάνω, πέρα, έξω από τοη ήλιο είναι μεσίτης «νέας διαθήκης». Μέσα από τον Σταυρό και τη Ανάστασή του άφησε την αιωνιότητα να ρίξει έστω λίγες αχτίνες από το φως της πάνω στην ύπαρξή μας.
Κατεβάστε και ακούστε το MP3.
Το νόημα της ζωής. Παναγιώτης Κανταρτζής.
>ΝΙΚΗΤΩΝ(http://www.nikites.eu).
………………………………………..
=====================================================
ΣΥΣΤΗΝΟΥΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΤΥΧΙΚΟΣ" -- WWW.TYXIKOS.GR READ OUR MAGAZINE
ΚΑΙ ΤΟ BLOG "ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ" -- HTTP://NEAKAIPALAIA.BLOGSPOT.COM READ OUR BLOG
==========================================================
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>ΚΑΙ ΤΟ BLOG "ΝΕΑ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΑ" -- HTTP://NEAKAIPALAIA.BLOGSPOT.COM READ OUR BLOG
==========================================================
